Śmigus-dyngus, skąd wzięła się nazwa?

Śmigus dyngus w nieco innym kształcie niż dzisiaj był zwyczajem słowiańskim, dopiero w późniejszym okresie powiązanym z tradycją Poniedziałku Wielkanocnego. Dokładne brzmienie nazwy tego obyczaju zależy od danego regionu.

Pojęcie dyngus najprawdopodobniej przyjęło się z j. niemieckiego i słowa dingen, czyli “wykupywać się” lub również niemieckiego słowa dünguuss, co oznacza kałamarz lub chlust wody. Drugi człon zwrotu, czyli pojęcie śmigus najprawdopodobniej pochodzi od niemieckiego schmackkostern lub polskiego słowa śmigać.

Oba te pojęcia bardzo długo nazywały zupełnie odrębne obyczaje, które dopiero z czasem zlały się w jeden pozostawiając zestawienie słów pisanych nota bene aktualnie małą literą.

Najstarsze wzmianki o Śmigus-Dyngus

Najstarsze wzmianki o tym słowiańskim obyczaju pochodzą z XIV wieku. Natomiast pierwsze informacje o zwyczaju śmigusowo-dyngusowym w państwie polskim pochodzą już z XV wieku i można na nie trafić w dokumentach synodu diecezji poznańskiej spisanych w 1420 roku. Dokument miał na celu ostrzeżenie przed niegodnymi i grzesznymi praktykami ludu.

Natomiast encyklopedia Benedykta Chmielowskiego Nowe Ateny z połowy XVIII wieku przywołuje obyczaj polewania się wodą na terenach późniejszej Polski i datuje go na okres życia osławionej Wandy, według autora Wanda miała umrzeć w 750 roku.

Śmigus dyngus – tradycja

Śmigus dyngus to dwa odrębne w tradycji obyczaje związane z praktykami Słowian żegnających nimi zimę i witających wiosnę. Śmigus to zwyczaj polegający na biciu witkami wierzby lub palmami po nogach i oblewaniu siebie  zimną wodą. Był to symboliczny moment oczyszczenia z brudu i chorób, tradycja chrześcijańska dodała do tego jeszcze oczyszczenie się z grzechu.

Dyngus natomiast związany był ze słowiańskimi praktykami poświęconym ekspedycji. Zgodnie z tą tradycją należało nachodzić w domu  znajomych i przypadkowe osoby dając im możliwość wykupienia się pisankami od lania wodą i bicia witkami. Wizyty w domu tradycyjnie kończyły się poczęstunkiem lub zaopatrzeniem na drogę.

Zgodnie ze słowiańską tradycją oblewanie wodą miało sprzyjać u kobiety płodności, to dlatego oblewano przede wszystkim panny niebędące w związku małżeńskim. Tak narodził się charakter matrymonialny tych praktyk.

Pierwotnie zwyczaj polewania wodą praktykowano wyłącznie na wsiach i to bardzo hucznie, często towarzyszyło im wielkanocne smaganie witkami po nogach. Obok śmigusa dyngusa obchodzi się także: śmiergust, przywołówki, dziady śmigustne, kurek dyngusowy.